Chiqindilarni 90% ga kamaytirish: transport va binolarni karbonsizlantirishning amaliy yo‘li topildi

Nature Energy jurnalida chop etilgan xalqaro tadqiqot global energiya iste’molining 58 foizi va global emissiyalarning 26 foizi to‘g‘ri keladigan ikki soha - qurilish va transportda issiqxona gazlari chiqindilarini qanday sezilarli darajada kamaytirish mumkinligini ko‘rsatdi.

Yevropa-O‘rta yer dengizi iqlim o‘zgarishi markazi (CMCC) va boshqa tashkilotlar olimlari mavjud texnologiyalar yordamida chiqindilarni sezilarli darajada kamaytirish mumkinligini isbotladilar. Tadqiqot siyosatchilar va sanoat yetakchilari uchun 1,5°C gacha isishni cheklash bo‘yicha global maqsadga muvofiq aniq va amaliy harakatlar rejasini taklif qiladi.

Faqat elektrlashtirish (masalan, elektromobillar va issiqlik nasoslariga o‘tish) 2050-yilga kelib binolarda to‘g‘ridan-to‘g‘ri chiqindilarni 45-77 foizga, transportda esa 22-86 foizga kamaytirishi mumkin. Elektrlashtirish energiya samaradorligini oshirish va xulq-atvor odatlarini o‘zgartirish bilan uyg‘unlashtirilsa, yanada ta’sirchan natijalarga erishish mumkin: 2050-yilga borib binolar 51-85 foizga, transport esa 37-91 foizga qisqaradi.

"Ushbu natijalar qurilish va transportda toza energiyaga o‘tish ilgari o‘ylanganidan ko‘ra boshqariladigan bo‘lishi mumkinligini ko‘rsatadi," - deydi CMCC katta ilmiy xodimi Yoxannes Emmerling.

Kompleks baholashning yettita global modelidan, shu jumladan CMCCda ishlab chiqilgan WITCH modelidan foydalanilgan tadqiqot shuni ko‘rsatadiki, ko‘p tomonlama yondashuv elektr energiyasiga bo‘lgan umumiy talabni yiliga 8-33 foizga kamaytiradi. Bu o‘tishni iqtisodiy jihatdan yanada samarali qiladi va elektr tarmoqlaridagi yuklamani kamaytiradi.

"Bizning tadqiqotimiz dekarbonizatsiyaning ko‘pincha e’tibordan chetda qoladigan jihatini ta’kidlaydi. Bir nechta modellarning natijalarini taqqoslash orqali biz elektrlashtirish, samaradorlik va xulq-atvor o‘zgarishlari iqlim o‘zgarishi ta’sirini yumshatish uchun amaliy va samarali yechimlar ekanligiga ishonchli dalillarni taqdim etamiz," - deydi Alisa Di Bella, CMCC aspiranti va tadqiqotchisi.

Tadqiqot siyosatchilar uchun muhim xulosalarni taqdim etib, faqat elektrlashtirishga tayanish elektr tizimlariga ortiqcha yuklama yaratishi mumkinligini ta’kidlaydi. Buning o‘rniga, samaradorlikni oshirish, xatti-harakatlarni o‘zgartirish va elektrlashtirishning muvozanatli kombinatsiyasi dekarbonizatsiyaning eng samarali va iqtisodiy jihatdan samarali yo‘lini taklif qiladi.